Chưa phải điểm đến quen thuộc

Đến Làng Văn hóa du lịch thôn Nặm Đăm vào xế trưa, ấn tượng đầu tiên của chúng tôi là không gian yên tĩnh, không khí trong lành, những căn nhà trình tường (nhà làm bằng đất theo phong cách truyền thống của người Dao) xây dựng làm homestay san sát nhau và… vắng người.

Một ngôi nhà trình tường đang được xây dựng làm homestay tại Nặm Đăm

Chúng tôi đi đến homestay nhà trình tường thuộc hàng nổi bậc nhất tại thôn thì nhận ra mình là những người khách duy nhất ở đây. Phải đến tối, chúng tôi mới bắt gặp 2 đoàn khách du lịch "phượt" đến nhận phòng. Hóa ra, Nặm Đăm thường chỉ là điểm nghỉ chân qua đêm với những đoàn "phượt" đến muộn và không thể kịp đi lên Đồng Văn nghỉ trước khi trời tối.

Anh Lý Đành, trưởng thôn Nặm Đăm đồng thời cũng là chủ một homestay ở đây cho biết, hiện cả thôn có 27 hộ kinh doanh homestay nhưng chỉ có 10 hộ là thường xuyên có khách. Đây cũng là 10 hộ mở homestay từ 6 – 7 năm trước, khi thôn Nặm Đăm bắt đầu chuyển mình phát triển du lịch cộng đồng.

Một đoàn khách du lịch chụp ảnh kỷ niệm tại một homestay

Anh Đành lý giải, Nặm Đăm nằm ngay chân cao nguyên đá Đồng Văn và thường là nơi dừng chân của các đoàn khách đi du lịch 3 ngày 2 đêm chứ hiếm khi nào là lựa chọn ưu tiên của họ. Khách du lịch đến với Quản Bạ thường chỉ vội check-in ở núi đôi và cổng trời rồi tiếp tục cuộc hành trình của mình mà bỏ qua các thôn, bản tại đây. Cũng chính vì vậy mà ngoài dịch vụ homestay ra, các loại hình dịch vụ du lịch khác như địa điểm ăn uống, vui chơi giải trí, thông tin,… đều chưa được phát triển.

Chúng tôi tìm đến Bảo tàng văn hóa của thôn vào một ngày đầu năm. Thế nhưng, đón chúng tôi là sự tiêu điều và bừa bộn. Người dân sống ở khu vực này cho biết đã lâu rồi không thấy ai ở đây dọn dẹp, chỉ có lũ trẻ con trong xóm vào đây chơi

Bước vào thôn là một loạt các homestay được xây dựng theo phong cách nhà trình tường của người dân tộc nơi đây

Tìm con đường phát triển riêng

Nằm cách trung tâm huyện Quản Bạ 2km, lọt thỏm trong một thung lũng thơ mộng dưới chân núi đôi, thôn Nặm Đăm có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng rất lớn. Năm 2018, UBND huyện Quản Bạ đã ban hành Đề án xây dựng Làng Văn hóa du lịch cộng đồng Nặm Đăm đạt tiêu chuẩn "Du lịch dựa vào cộng đồng ASEAN" giai đoạn 2018 – 2020. Làng Văn hóa du lịch Nặm Đăm được xây dựng với các homestay do chính các đồng bào dân tộc Dao làm chủ, cung cấp các dịch vụ ăn uống, nghỉ ngơi cùng các trải nghiệm văn hóa của người dân tộc Dao. Đến với thôn Nặm Đăm, khách du lịch được ở trong những căn nhà trình tường truyền thống của người Dao Chàm, ăn bữa cơm theo kiểu Dao, ra đồng làm ruộng, thu hoạch nông phẩm cùng người dân ở đây… Người dân ở đây cũng được chính quyền hỗ trợ kinh phí nhằm tu sửa nhà cửa đủ tiêu chuẩn như có hệ thống hệ thống nhà tắm, nhà vệ sinh khép kín, chuồng trại xa nhà,… cũng như học cách tiếp đón khách du lịch.

Đến với thôn Nặm Đăm, lựa chọn duy nhất cho bữa tối là đặt cơm ngay tại nhà dân mà chúng tôi nghỉ qua đêm. Tuy nhiên, đây cũng có thể coi là một điểm nhấn của du lịch thôn Nặm Đăm bởi du khách có thể thưởng thức những món ăn đậm chất dân tộc Dao như gà thả đồng, thịt lợn đen nướng… và uống những ly rượu ngô men lá đặc sản tại vùng núi phía Bắc.

"Tết đến nhà nào cũng nấu khoảng 60 lít rượu ngô. Còn trong năm thì không thể tính hết. Đến với Nặm Đăm mà không uống rượu ngô thì chưa đến Nặm Đăm rồi" - Anh Đành nói khi đi mời rượu từng vị khách trọ lại nhà anh buổi tối đầu năm 2021. Anh cũng kể, nhà anh lúc nào cũng thả hơn 10 con gà đồng ở sau đồi để đón tiếp khách du lịch, tự nuôi lợn và trồng rau. Anh tin đây là những điểm thu hút mà khách đến Nặm Đăm có thể trải nghiệm.

Dẫn chúng tôi đi thăm rừng thông – một địa điểm chụp ảnh nhìn ra cao nguyên đá Đồng Văn, anh chỉ vào một dãy nhà bungalow gần đấy cho biết, đây là homestay do bố và em trai anh quản lí. Nếu như homestay của anh và hầu hết các homestay khác đánh vào phân khúc bình dân với giá nghỉ qua đêm chỉ vào khoảng 120.000 đồng/người/đêm thì dãy nhà mới xây này có giá 650.000 đồng/đêm cho một căn bungalow gia đình. Người dân thôn Nặm Đăm đang dần nâng cao giá trị sản phẩm du lịch ở nơi đây.

Vườn thông tại Nặm Đăm – một điểm check – in ưa thích của khách du lịch

Không chỉ trông chờ vào sự quảng bá của chính quyền địa phương, các hộ kinh doanh homestay cũng bắt đầu tự quảng bá trên các trang đặt phòng quốc tế như booking.com và agoda.com. Nhờ vậy, khách du lịch nước ngoài, khách du lịch tự do có thể biết và tìm đến Nặm Đăm.

“Phải dùng Internet thì mới tìm được khách chứ. Giờ nhà nào ở đây cũng làm vậy cả” – Anh Đành cười nói.

Dù gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình quảng bá du lịch, thôn Nặm Đăm đang chứng minh một hình mẫu du lịch cộng đồng, vừa phát triển theo hướng hiện đại, vừa giữ được những nét đẹp truyền thống. Nặm Đăm đang được nếm những thành quả bước đầu: từ năm 2017 đến nay, doanh thu từ du lịch hàng năm đều đạt trên 1 tỷ đồng. Đồng thời, cuộc sống của người dân nơi đây cũng dần khấm khá với mức thu nhập ổn định rơi vào khoảng 5-10 triệu đồng/tháng.