Tháng 8/2021, khi một nhóm nghiên cứu đang ghi hình về đa dạng sinh học gần sông Tijamuchi (Bolivia) thì bất ngờ phát hiện thấy ít nhất 6 con cá heo sông Bolivia - loài vật rất khó để quan sát, đang "chơi đùa" với một con trăn anaconda suốt hàng giờ đồng hồ.

Theo Steffen Reichle, nhà sinh vật học ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Noel Kempff Mercado tại Santa Cruz de la Sierra, thành viên nhóm nghiên cứu, nhìn thấy chúng nhô đầu lên khỏi mặt sông là điều rất đặc biệt. Các nhà khoa học lập tức chụp ảnh. Nhưng mãi tới khi xem lại ảnh chụp, họ mới nhận ra những con cá heo đang đung đưa một con trăn anaconda trong lúc bơi.

Nhóm nghiên cứu mô tả quan sát trên tạp chí Ecology số tháng 4/2022. Tuy cá heo nuôi nhốt và cá heo hoang dã thường hay nô đùa, hành vi bất ngờ của cá heo Bolivia dường như rất mới mẻ đối với động vật có vú sống dưới nước.

Một số nhà khoa học vẫn không biết chắc nên đánh giá quan sát như thế nào. Tiến sĩ Reichle cho biết cá heo sông Bolivia thường bơi dưới mặt nước và chỉ để lộ vây hoặc đuôi. Nhưng vài cá thể trong số 6 con cá heo họ trông thấy giữ đầu phía trên dòng nước đục trong khoảng thời gian dài bất thường.

Ở một thời điểm, hai con cá heo đực dường như bơi nhịp nhàng và dùng miệng giữ chặt trăn anaconda. Anaconda là loài bán thủy sinh và có thể nhịn thở một lúc. Nhưng do con trăn bị giữ chặt ít nhất 7 phút với phần lớn cơ thể chìm dưới nước, có thể nó đã chết.

Do độ dài của tương tác, nhóm nghiên cứu nghi ngờ đây là hành vi nô đùa, không phải săn mồi. Trăn anaconda Beni là loài bản xứ ở Bolivia và động vật săn mồi đầu bảng. Ngoài một trường hợp ăn thịt đồng loại, giới nghiên cứu chưa từng ghi nhận chúng bị động vật khác ăn thịt. Trong tình huống này, các nhà khoa học không biết rõ số phận của con trăn.

Dựa theo đặc tính sôi nổi của cá heo, "nô đùa dường như là đáp án khá hợp lý", theo Omar Entiauspe-Neto, nhà phân loại học ở Đại học Liên bang Rio Grande do Sul tại Brazil. Một vài con cá heo tụ tập chưa trưởng thành, hé lộ một hướng tương tác khác. Cá heo trưởng thành có thể đang dạy con non về trăn anaconda hoặc chỉ cho chúng kỹ thuật săn mồi.

Tuy nhiên, cũng có những giả thuyết điên rồ, khi cho rằng đây có thể một hoạt động tập thể đó của cá heo liên quan tới tình dục, do chúng vốn dĩ là loài vật "nghiện sex".

"Chúng tôi có thể quan sát thấy những con đực trưởng thành dường như bị kích thích tình dục khi tham gia vào 'trò chơi' tương tác với trăn anaconda", báo cáo tiết lộ. "Đó giống như một cuộc làm tình tập thể".

Không chỉ có thói quen quan hệ tình dục một cách công khai, mà ngay cả bộ phận sinh dục của loài cá này cũng rất đặc biệt. Do có các khớp nên dương vật của cá heo có thể co rút được, thậm chí chúng còn tận dụng "cậu nhỏ" thay bàn tay để cầm, nắm và khám phá mọi thứ.

Tới nay, dù chưa rõ thực hư hành động chơi đùa với trăn Anaconda của cá heo là gì, song các nhà nghiên cứu đều cho rằng những tương tác này giữa hai loài vật này là vô cùng hiếm.