Quyết định được công bố một ngày sau khi dữ liệu về xuất khẩu vaccine từ các cơ sở có trụ sở tại Liên minh châu Âu được The New York Times công bố, tiết lộ rằng khối này từng là một cường quốc xuất khẩu vaccine. Các thông tin đã gây ra một cuộc tranh luận gay gắt về việc liệu Liên minh châu Âu có nên cho phép bất kỳ hoạt động xuất khẩu nào hay không, khi một phần là do thiếu hụt nguồn cung.

Liên minh châu Âu đã bị chỉ trích dữ dội vì "chủ nghĩa dân tộc vaccine" và chủ nghĩa bảo hộ, được nhấn mạnh mới đây khi Italia ngăn chặn xuất khẩu một lô hàng liều lượng nhỏ vaccine Covid-19 đến Australia. Cơ chế xuất khẩu chỉ áp dụng cho việc vận chuyển vaccine từ các công ty cũng đang cung cấp chúng cho Liên minh châu Âu. Cơ chế này miễn trừ cho một số quốc gia thân cận với khối và cả các quốc gia đang phát triển, vì lý do nhân đạo. Kể từ khi cơ chế này được áp dụng vào tháng 2 năm nay, có 249 yêu cầu xuất khẩu sang 31 quốc gia khác nhau đã được cấp, với hơn 34 triệu liều. Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu cho biết, các phê duyệt đã được chấp thuận “bởi vì chúng không đe dọa thỏa thuận hợp đồng giữa EU và các nhà sản xuất vaccine”.

Liên minh châu Âu đã thực hiện ​​việc giao hàng từ cả ba nhà cung cấp vaccine được chấp thuận là AstraZeneca, Moderna và Pfizer - bị cắt giảm trong quý đầu tiên của năm nay, trong đó AstraZeneca là đối tượng có tác động mạnh nhất cho đến nay. Công ty này đã cắt giảm hơn một nửa số lượng giao hàng, làm gián đoạn kế hoạch triển khai tiêm chủng ở các quốc gia thành viên EU, vốn cũng bị chậm lại do các vấn đề về quản lý và hậu cần.

Theo kế hoạch ban đầu, EU đã chỉ thị cho các cơ quan hải quan chặn tất cả các hoạt động xuất khẩu vaccine sang khoảng 100 quốc gia trên toàn thế giới, trừ khi họ nhận được ủy quyền xuất khẩu từ các chính phủ quốc gia trong EU, dự kiến chỉ vận hành cơ chế này đến cuối tháng 3.

Các hạn chế chủ yếu ảnh hưởng đến các quốc gia giàu có như Vương quốc Anh, Mỹ, Canada và Australia là những quốc gia đã nhập khẩu liều lượng lớn từ EU. Trong khi các nước EU cho đến nay đã cho phép hầu hết các lô hàng, bao gồm jtất cả các lô hàng xuất khẩu vaccine BioNTech / Pfizer, riêng Italia đã chặn một lô hàng khoảng 250.000 liều AstraZeneca đến Australia, với sự cho phép của Ủy ban châu Âu. EU đã miễn trừ cho các đối tác thân cận như Na Uy, Thụy Sĩ, Liechtenstein và Iceland, cùng với Tây Balkan, các nước Bắc Phi và các nước Địa Trung Hải khác như Lebanon và Israel, cũng như các nước nghèo nằm trong cái gọi là sáng kiến ​​COVAX, nhằm mục đích tiếp cận công bằng với vaccine Covid-19 trên toàn thế giới.