Số liệu thống kê cho biết đến hết năm 2021, cả nước đã hoàn thành 266 dự án nhà ở xã hội, quy mô 142.000 căn hộ, tổng diện tích hơn 7,1 triệu mét vuông sàn, đạt 56,8% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 (năm 2011). Riêng năm 2021, đã có 17 dự án hoàn thành, với 27.800 căn hộ, gần 1,4 triệu m2 sàn. Việc phát triển nhà ở xã hội nhìn chung vẫn chậm, hiệu quả chưa cao, do một số vướng mắc cả về thể chế chính sách và tổ chức thực hiện.

Tại Hà Nội, giai đoạn 2016-2020, đã có 25 dự án nhà ở xã hội hoàn thành, tương đương 12.659 căn hộ, khoảng 1,25 triệu m2 sàn (đạt 26,24% so với kế hoạch). Năm 2021, do diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, các dự án nhà ở xã hội vẫn được triển khai nhưng tiến độ bị ảnh hưởng. Chỉ có 2 dự án nhà ở xã hội hoàn thành, đưa vào sử dụng, tương ứng 1.234 căn hộ.

TPHCM mới đây cũng lên chương trình phát triển 1 triệu căn nhà giá rẻ cho người lao động với giá thấp nhất có thể, để công nhân dễ tiếp cận và thay thế các chung cư cũ, nhà trên kênh rạch, cải thiện các khu nhà trọ hiện nay. Trên thực tế, nhiều người dân cho biết, có nhu cầu mua nhà ở tại Hà Nội để an cư lạc nghiệp song việc tiếp cận được căn hộ giá rẻ là quá khó khăn.

Chị Nguyễn Quỳnh Hương (quê Nghệ An) đang thuê trọ tại Đình Thôn, Mỹ Đình, Hà Nội khẳng định, hai vợ chồng chị đã tích cóp được hơn 1 tỷ đồng và rất muốn mua căn hộ chung cư để ở nhưng rất ít căn hộ có mức giá đó.

Hạn chế về khả năng tiết kiệm, thu nhập thấp và không ổn định là những trở ngại chính của người dân trong việc tiếp cận được tín dụng phù hợp để mua nhà hay tự xây. Ngoài ra, nguồn cung nhà ở giá rẻ cho phân khúc này cũng hạn chế… Do đó, giải pháp nhà ở phù hợp cho nhóm thu nhập thấp có thể là hình thức nhà ở xã hội cho thuê, hoặc nhà ở xã hội cho thuê mua

Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính cho rằng, nhu cầu nhà ở ngày càng lớn, đặc biệt là nhà ở cho các đối tượng có thu nhập trung bình và thấp, chiếm tới 70-80%, song lượng cung lại hạn chế. Để thúc đẩy nguồn cung, rất cần khơi thông cả về cơ chế, vốn và quỹ đất.

Nói về câu chuyện giá nhà ở, ông Dương Long Thành, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn bất động sản Thắng Lợi cho biết, trong chi phí cấu thành đơn giá của nhà ở Việt Nam thì tốc độ xử lý hồ sơ dự án chiếm tỷ lệ rất cao. Hiện tại để thực hiện một dự án thì thời gian hoàn thiện pháp lý trung bình mất khoảng 2 năm, nếu việc này rút ngắn thì chi phí xây dựng sẽ giảm đi rất nhiều.

Do vậy không chỉ TP Hồ Chí Minh mà các địa phương muốn có nhà ở giá hợp lý cần phải hành động quyết liệt hơn trong việc đẩy nhanh tốc độ xử lý hồ sơ pháp lý.

“Nếu thời gian hoàn thiện pháp lý dự án được rút ngắn một tháng thì chi phí tài chính của một dự án nhà ở tiết kiệm được 0,5-1% và nếu tốc độ càng cao thì chi phí giá vốn càng thấp” - ông Thành cho hay.

Để mục tiêu phát triển nhà giá hợp lý đi đến được đích cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan như Nhà nước, nhà đầu tư và ngân hàng.

Trong đó Nhà nước có vai trò thúc đẩy nhanh tiến độ hoàn thành thủ tục pháp lý, ngân hàng cần mạnh dạn đăng ký tham gia tài trợ cho các chủ đầu tư dự án và người mua nhà khi các đối tượng này đáp ứng đủ các điều kiện.

Giới chuyên gia cho rằng, cần thiết kế ra các gói nhà ở, trong đó nâng cao các sáng kiến để tăng cường khả năng tiếp cận tài chính nhà ở, kích thích nguồn cung nhà cho thuê giá hợp lý và thúc đẩy thực hiện xây dựng nhà ở cơ bản để hỗ trợ khu vực nhà ở tự xây dựng. Bên cạnh đó, cần phải nâng cao khả năng quản trị trong lĩnh vực nhà ở và quản lý đất đô thị…