Sinh kế từ chiếc bánh cổ truyền

Trong tâm khảm người Việt, bánh chưng, bánh tét đã trở thành hương vị đặc trưng dịp Tết Nguyên đán. Đây cũng là món bánh không thể thiếu trong mâm cúng trời đất, ông bà tổ tiên trong dịp Tết.

Ngày nay, vì những lý do khác nhau, nhiều gia đình đặt mua bánh chưng, bánh tét phục vụ nhu cầu trong dịp Tết Nguyên đán thay vì tự tay làm như trước đó. Nắm bắt được nhu cầu này và tiếp nối truyền thống cha ông bao đời truyền lại, Tổ hợp tác sản xuất bánh tét mặt trăng Đại An Khê (Hải Thượng, Hải Lăng, Quảng Trị) đã được hình thành với quy mô 20 cơ sở.

Theo tìm hiểu, sản phẩm bánh tét mặt trăng Đại An Khê đã được chứng nhận 3 sao Chương trình mỗi xã mỗi sản phẩm (OCCOP) của tỉnh Quảng Trị, góp phần hỗ trợ người dân làng Đại An Khê kinh doanh và phát triển nghề làm bánh hiệu quả hơn.

Không những vậy, Tổ hợp tác sản xuất bánh tét mặt trăng ra đời với tem truy xuất nguồn gốc còn giúp khách hàng dễ dàng tìm kiếm được nguồn gốc của chiếc bánh mình cầm trên tay và an tâm hơn khi sử dụng sản phẩm này. “Họ (khách hàng) chỉ cần quét mã QR trên tem này sẽ ra được cơ sở, ngày giờ sản xuất, hạn sử dụng… của từng chiếc bánh”, ông Đào Bá Giai - chủ một cơ sở sản xuất bánh chưng, bánh tét tại làng Đại An Khê cho biết.

Cũng theo ông Đào Bá Giai, giờ đây cơ sở sản xuất bánh chưng, bánh tét của ông cũng như gần 20 hộ gia đình khác không chỉ phục vụ nhu cầu của người dân trong tỉnh Quảng Trị mà còn nhận đơn hàng từ các tỉnh thành lớn trong cả nước.

“Những ngày gần Tết Nguyên đán, mỗi ngày cơ sở của tôi lại đóng gói gửi đi Hà Nội, TP Hồ Chí Minh hàng nghìn chiếc bánh chưng, bánh tét mặt trăng. Để kịp và đảm bảo chất lượng của bánh khi đến tay khách hàng có khi chúng tôi phải từ chối đơn hàng đặt muộn”, ông Giai nói thêm.

Ghi nhận tại cơ sở của ông Giai, hàng chục nhân công khác đang tấp nập làm việc với người thì lau lá, người thì gói bánh, người đem bánh ra rửa, hong khô, đóng gói… Ông chủ cơ sở tuổi “lục tuần” này cho biết thêm, thông thường nhà ông chỉ thuê thêm khoảng 2, 3 người làm; dịp gần Tết Nguyên đán, mỗi ngày, cơ sở của ông cần hơn 10 người làm liên tục mới sản xuất bánh kịp để gửi cho khách.

“Thông thường, tôi sẽ thuê người ta theo hình thức “ăn theo sản phẩm” tức là gói được bao nhiêu bánh thì trả bấy nhiêu tiền. Gói 1 cái bánh tôi trả cho họ 3 nghìn đồng” chủ cơ sở bánh chưng, bánh tét này cho hay.

Công thức làm bánh gia truyền

Ông Đào Bá Giai chia sẻ, công thức làm bánh chưng, bánh tét vô cùng đơn giản và dường như ai cũng biết. Cụ thể, bánh sẽ được làm từ các nguyên liệu: gạo nếp, thịt heo, đậu xanh…

Theo đó, trước khi làm bánh người ta sẽ đem gạo đi ngâm, sau đó vo lại thật sạch và để ráo nước, trộm thêm một lượng muối nhất định. Nhân của bánh được làm từ thịt heo, đậu xanh cũng được ướp các gia vị phổ biến như nước mắm, muối, hạt nêm… Trong đó, tùy theo yêu cầu, nhu cầu của khách hàng, có một số bánh sẽ chỉ làm nhân đậu xanh (bánh chay).

Và, để chiếc bánh có màu xanh bắt mắt, bớt độ ngậy của gạo nếp, theo công thức làm bánh nơi đây, người ta sẽ dùng lá rau ngót xay lọc lấy nước rồi đem nước này trộn vào trong gạo trước khi gói.

“Ngày xưa thì việc bốc phần gạo, nhân bỏ vào gói chỉ mang tính ước lệ theo thói quen. Tuy nhiên, ngày nay, tất cả công đoạn đó đều được cân đo, đong đếm cẩn thận tỉ mỉ”, ông Giai bật mí.

Mỗi chiếc bánh gói xong được buộc lại thật chặt bằng lạt trước khi đem vào luộc. Sau nhiều giờ liên tục luộc ngập trong nước sôi, chiếc bánh sẽ được vớt ra và đem đi rửa lại bằng nước sạch.

Theo một người làm tại cơ sở sản xuất bánh của ông Giai, công đoạn rửa giúp lá gói bánh bên ngoài không bị khô qua đó kéo dài thời gian sử dụng của từng chiếc bánh.

Tiếp đến, để ráo nước, từng chiếc bánh lại được đem đến chỗ thoáng đãng để khô tự nhiên. Và, công đoạn này sẽ được rút ngắn thời gian nhờ những chiếc quạt điện. “Bánh luộc chín, hong khô rồi thì đem đi hút chân không, đóng bao bì và gắn tem truy xuất nguồn gốc. Hạn sử dụng của mỗi chiếc bánh là 1 tuần, tùy thuộc theo cách bảo quản nữa”, ông Giai cho hay.

Qua trò chuyện, nhiều vị bô lão tại làng Đại An Khê khẳng định lại, bánh chưng (vuông), bánh tét (tròn) là tượng trưng cho trời và đất. Việc cúng các loại bánh này trong dịp Tết Nguyên đán cũng là cách bày tỏ mong muốn tạ ơn trời đất và cầu cho năm mới mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi, công việc thuận lợi của người Việt ta.

Dưới đây là một số hình ảnh sản xuất bánh chưng, bánh tét tại làng Đại An Khê: