Ngày 23/4, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã công bố quyết định sẽ thanh tra 4 ‘ông lớn’ trong ngành vàng về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng. Trong đó, gồm:Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu, Công ty cổ phần Tập đoàn Vàng bạc đá quý Doji (Doji), Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) và Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC).

Nội dung thanh tra sẽ tập trung vào việc chấp hành các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng, về phòng, chống rửa tiền, thanh tra việc chấp hành nghĩa vụ thuế, các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ.

Trong bối cảnh vàng lên ngôi như hiện nay, kết quả kinh doanh của các nhà vàng cũng là chủ đề được nhiều nhà đầu tư quan tâm. Đều là những công ty kinh doanh vàng có tiếng, xây dựng được thương hiệu trên thị trường Việt Nam nhưng bốn công ty vàng Bảo Tín Minh Châu, DOJI, PNJ và SJClại thu về những "quả ngọt" khác biệt. 

Lợi nhuận của Bảo Tín Minh Châu èo uột

Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu có trụ sở chính nằm trên phố 29 Trần Nhân Tông, phường Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội.

Bảo Tín Minh Châu thành lập năm 1999. Cho tới nay, với gần 30 năm phát triển, Bảo Tín Minh Châu đã có 5 cơ sở kinh doanh tại Hà Nội và trên 100 đại lý, điểm kinh doanh trên toàn quốc với hai loại sản phẩm chính là Vàng rồng Thăng Long và Vàng trang sức chất lượng cao.

Vốn chủ sở hữu của công ty chỉ là 104 tỷ đồng dù vốn điều lệ là 100 tỷ đồng. Cơ cấu cổ đông bao gồm: Ông Vũ Minh Châu góp 90,17 tỷ đồng (90,17%) và ông Vũ Phương Nam góp 9,83 tỷ đồng. Doanh thu về bán hàng và cung cấp dịch vụ năm 2023 của Bảo Tín Minh Châu đạt 1.401 tỷ đồng, tăng 332 tỷ đồng, tương đương 31,1% so với năm 2022.

Thế nhưng, lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp của công ty chỉ đạt 4,5 tỷ đồng, tăng 400 triệu đồng, tương đương 9,8%. Đây không phải năm đầu tiên Bảo Tín Minh Châu có lợi nhuận sau thuế èo uột. Trước đó, chỉ tiêu này lần lượt 4,1 tỷ đồng (năm 2022), 2 tỷ đồng (năm 2021) và 3,1 tỷ đồng (năm 2020).

Có thể thấy, hiệu quả sử dụng vốn tại Bảo Tín Minh Châu là rất thấp. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu chỉ là 4,32% (năm 2023), 3,9% (năm 2022), 1,96% (năm 2021) và 3,1%.

Tỷ suất lợi nhuận/vốn tại Bảo Tín Minh Châu thậm chí còn thấp hơn cả lãi suất tiền gửi ngân hàng lúc thấp điểm.

Tập đoàn Doji doanh thu khủng, lãi mỏng

Doji do ông Đỗ Minh Phú làm chủ tịch sáng lập, hoạt động trong các lĩnh vực như kinh doanh vàng bạc, đá quý, trang sức, bất động sản, đầu tư, thương mại dịch vụ. Trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, ông Đỗ Minh Phú đang làm Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Tiên Phong.

Mặc dù là một doanh nghiệp có tăng trưởng vượt bậc về doanh thu trong lĩnh vực kinh doanh vàng bạc đá quý, áp đảo nhiều đối thủ nhưng Doji của ông Đỗ Minh Phú lại khá chậm chạp và ghi nhận lợi nhuận thấp hơn nhiều so với các ông lớn ngành vàng khác.

Hàng trăm chi nhánh, trung tâm kinh doanh và đại lý, điểm bán trang sức trên toàn quốc mang về cho Doji mỗi năm hàng chục, thậm chí có năm lên tới cả trăm nghìn tỷ đồng doanh thu.

Tuy nhiên, lợi nhuận của doanh nghiệp lại rất mỏng. Theo báo cáo mới nhất, năm 2023 Doji ghi nhận mức lãi sau thuế đạt hơn 490 tỷ đồng, tương đương khoảng 1,3 tỷ đồng/ngày, giảm khoảng 50% so với mức 1.017 tỷ đồng trong năm 2022. Dù giảm mạnh nhưng mức lợi nhuận này vẫn cao hơn rất nhiều so với mức gần 240 tỷ đồng trong năm 2021, trong năm 2019 và 2020 lợi nhuận sau thuế của Doji lần lượt là 150 tỷ đồng và 187 tỷ đồng.

Tính đến cuối năm 2023, vốn chủ sở hữu của Doji đạt hơn 6.745 tỷ đồng, tăng 6% so với cùng kỳ năm trước đó. Hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hữu là 2,35 lần, cao hơn mức 1,95 lần cuối năm trước.

Như vậy, hệ số nợ phải trả của doanh nghiệp vào khoảng hơn 15.850 tỷ đồng, tăng 27% so với cuối năm trước. Công ty không còn dư nợ trái phiếu, trước đó đến cuối năm 2022 còn nợ 636 tỷ đồng.

PNJ lãi cao kỷ lục

Báo cáo kết quả kinh doanh quý I/2024, Công ty Vàng Phú Nhuận (PNJ) đạt doanh thu thuần đạt 12.594 tỷ đồng, tăng mạnh 29% so với cùng kỳ năm trước. Đây cũng là mức doanh thu theo quý cao kỷ lục của doanh nghiệp bán lẻ trang sức này trong lịch sử hoạt động.

Doanh thu từ vàng 24K (hay còn gọi là vàng 9999) của PNJ tăng tới 66% so với cùng kỳ năm trước, nhờ nhu cầu tăng mạnh trong ngày vía Thần tài vừa qua. Sau khi trừ toàn bộ chi phí phát sinh trong hoạt động kinh doanh, PNJ thu về 738 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế trong quý I năm nay, giảm nhẹ 1,4% so với cùng kỳ năm 2023.

Tuy nhiên, con số này vẫn cao hơn tới 17% so với quý IV/2023.

Năm nay, PNJ đặt mục tiêu doanh thu ở mức 37.148 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế đạt 2.089 tỷ đồng, lần lượt tăng 12% và 6% so với mức thực hiện năm 2023. Nếu hoàn thành kết quả trên, doanh nghiệp này sẽ thiết lập mức lợi nhuận cao kỷ lục mới. Với kết quả đạt được trong quý I vừa qua, PNJ đã hoàn thành 34% kế hoạch doanh thu và 35% kế hoạch lợi nhuận cả năm nay.

Lợi nhuận SJC ra sao?

Theo kết quả kinh doanh năm 2023 vừa được Công ty SJC công bố, công ty ghi nhận doanh thu thuần tăng nhẹ 4% so với năm 2022, từ hơn 27.150 tỷ đồng lên hơn 28.400 tỷ đồng. Lợi trước thuế và lợi nhuận sau thuế năm 2023 của SJC tăng 27% và 24% so với năm 2022 lần lượt là 87,5 tỷ đồng và 61 tỷ đồng. Như vậy, lợi nhuận sau thuế của SJC năm 2023 vượt kế hoạch kinh doanh đề ra 7%, doanh thu giảm 5,8% so với kế hoạch.

Tuy nhiên, tại cuộc báo thường kỳ về kinh tế - xã hội TP. HCM mới đây, bà Lê Thúy Hằng - Tổng Giám đốc SJC cho biết: Trước năm 2012 - thời điểm Nghị định 24 về độc quyền vàng miếng chưa ra đời, vốn sở hữu của doanh nghiệp 400 tỷ đồng, nhưng lợi nhuận ròng 300-400 tỷ đồng một năm. Từ sau 2012, mức lợi nhuận của công ty sụt giảm mạnh, còn vài chục tỷ đồng.

Do không được làm vàng miếng, doanh nghiệp chuyển hướng làm vàng nữ trang và lãi chủ yếu từ phân khúc này. Giai đoạn đầu, sản phẩm trang sức của SJC gặp khó khăn, không cạnh tranh được và chỉ có lời 6 năm trở lại đây.