Ở thời điểm hiện tại, đường đua vaccine “made in Việt Nam” đang có 5 ứng viên bám đuổi sát sao gồm Nanocovax, Covivac - những vaccine do đơn vị trong nước nghiên cứu, phát triển cùng 3 loại khác được thực hiện chuyển giao công nghệ.

Nanocovax gần chạm đích

Thuộc nhóm vaccine trong nước sản xuất, Nanocovax là “ứng viên” gần chạm đích, khi ngày 18/9, Hội đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học quốc gia đã thông qua hồ sơ xin cấp phép, đồng thời gửi Thường trực Hội đồng Tư vấn cấp giấy đăng ký thuốc, nguyên liệu làm thuốc để xem xét cấp giấy đăng ký lưu hành có điều kiện vaccine này theo quy định.

Theo kết luận của Hội đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học quốc gia, vaccine Nanocovax đạt yêu cầu về tính an toàn trong ngắn hạn cũng như tính sinh miễn dịch, dựa trên dữ liệu báo cáo kết quả giữa kỳ thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 tính đến thời điểm hiện tại. Hội đồng cũng đề nghị Công ty Nanogen và nhóm nghiên cứu tiếp tục triển khai bảo đảm chất lượng, tiến độ nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng Nanocovax theo đề cương đã được phê duyệt, để hoàn tất nghiên cứu vào tháng 3/2022. Được biết, dựa trên kế hoạch và năng lực hiện tại, dự kiến đến cuối năm 2021, Nanogen sẽ sản xuất được 50 - 100 triệu và có thể lên đến 120 triệu liều vaccine Nanocovax ưu tiên trong nước.

Vaccine Covivac do Viện Vaccine và Sinh phẩm y tế (IVAC) nghiên cứu và phát triển, đang thử nghiệm giai đoạn 2. Dự kiến tháng 12/2021, nếu các kết quả thử nghiệm lâm sàng cho tín hiệu tích cực, vaccine này sẽ được thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3. TS Dương Hữu Thái - Viện trưởng IVAC cho hay, nếu thuận lợi, đến năm 2022, những lô Covivac đầu tiên có thể ra mắt thị trường.

“Đơn vị đang chuẩn bị xây dựng đề cương thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3, triển khai trên 4.000 đối tượng ở các tỉnh Khánh Hòa, Bắc Ninh và Thái Bình. Trong đó, có nhóm đối chứng sử dụng một loại vaccine đã được cấp phép” - ông Thái nói.

Mới đây, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn thông tin, lãnh đạo Bộ Y tế đã họp với Hội đồng Đạo đức nghiên cứu y sinh học quốc gia, Hội đồng Tư vấn cấp giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc và các doanh nghiệp nghiên cứu, sản xuất vaccine… để đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, sớm có vaccine sản xuất trong nước. Hiện Bộ Y tế đang xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể để phục vụ việc cấp phép cho vaccine phòng Covid-19 sản xuất trong nước, có tham khảo chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới.

Vaccine chuyển giao công nghệ bứt phá

Trong 3 vaccine chuyển giao công nghệ, Sputnik-V đang là ứng viên sáng giá. Ông Đỗ Tuấn Đạt - Chủ tịch Công ty TNHH một thành viên Vaccine và Sinh phẩm số 1 (Vabiotech) cho biết, công ty đã sản xuất thành công lô Sputnik-V đầu tiên tại Việt Nam với 30.000 liều, trong đó 10.000 mẫu được gửi sang Nga để kiểm định chất lượng. Kết quả, phía Nga khẳng định lô vaccine đạt chất lượng. Vabiotech đang làm việc với các đơn vị liên quan để xin cấp phép xuất xưởng lô vaccine này.

Hai vaccine chuyển giao công nghệ còn lại là ARCT-154 và Recombinant SARS-CoV-2 Spike Protein có tiến độ rất khả quan. Trong đó, ARCT-154 được sản xuất theo công nghệ mRNA đầu tiên của Việt Nam do Công ty cổ phần Công nghệ sinh học VinBioCare thuộc Tập đoàn Vingroup đàm phán nhận chuyển giao công nghệ từ Công ty Arcturus Therapeutics, Inc, Hoa Kỳ. Theo nhóm nghiên cứu, lô vaccine đầu tiên dự kiến xuất xưởng vào đầu năm 2022.

Trong tháng 9/2021 vừa qua, nhóm nghiên cứu triển khai thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 trên 300 tình nguyện viên và gối đầu thực hiện giai đoạn 3a trên 600 tình nguyện viên để đánh giá tính an toàn và tính sinh miễn dịch. Trong giai đoạn 3b, các đơn vị thực hiện thử nghiệm sẽ tiêm trên 20.000 tình nguyện viên để đánh giá tính an toàn, hiệu quả bảo vệ của vaccine. Dự kiến, tháng 12/2021, nhóm nghiên cứu sẽ có kết quả đánh giá giữa kỳ thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 để xin cấp phép khẩn cấp cho vaccine ARCT-154.

Vaccine thứ năm tham gia “đường đua”  vaccine Covid-19 tại Việt Nam là Recombinant SARS-CoV-2 Spike Protein. Công ty Shionogi (Nhật Bản) đã ký thỏa thuận chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine tái tổ hợp này với 2 công ty Việt là Vaibiotech và Công ty cổ phần Tiến bộ quốc tế (AIC). Ông Nguyễn Ngô Quang - Phó Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo, Bộ Y tế cho biết, dự kiến tháng 6/2022, sẽ hoàn tất mọi thủ tục và đưa vaccine này ra thị trường.

Cũng theo ông Quang, Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo cũng đã ký thỏa thuận bảo mật thông tin với đối tác Cuba để tiếp cận hồ sơ chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine Abdala. Bộ Y tế giao Công ty TNHH một thành viên Vaccine Pasteur Đà Lạt thảo luận với đối tác Cuba về hợp đồng chuyển giao công nghệ và lập kế hoạch làm việc với đoàn chuyên gia của Cuba sang khảo sát tại Việt Nam.