Đây là chia sẻ của ông Nguyễn Công Hoan - Trưởng Ban truyền thông Hiệp hội Du lịch Việt Nam - về khó khăn, thách thức của DN du lịch trước đại dịch Covid-19 hiện nay.

Các hoạt động du lịch đang bị "đóng băng" vì dịch Covid-19

Đặt nhiều kỳ vọng phục hồi vào cao điểm du lịch hè, tuy nhiên làn sóng dịch Covid-19 lần thứ tư đã phá tan mong đợi của DN du lịch. Cho đến nay, tác động của đợt dịch Covid-19 đối với DN trong ngành là như thế nào, thưa ông?

Sau ba lần bị các cú giáng đòn của dịch Covid-19, chúng ta đã khống chế thành công virus SARS-CoV-2 và nhanh chóng khôi phục hoạt động kinh doanh. Giới DN du lịch chúng tôi đã nghĩ rằng “quá tam ba bận,” Covid-19 sẽ khó bùng phát vào mùa hè này hoặc nếu có thì cũng nhẹ và ít ảnh hưởng. Tuy nhiên, dịch lần thứ tư ập đến đúng dịp cao điểm hè 2021 với tốc độ nhanh, mạnh như “sóng thần,” không gì có thể ngăn cản nổi. Cho đến thời điểm này, các DN kinh doanh dịch vụ lữ hành, du lịch nói chung chịu tổn thất nặng nề cả về kinh tế và tinh thần.

Trên thực tế, dù đợt dịch lần này không tác động đến nhiều DN lữ hành như những lần trước vì nhiều công ty đã đóng cửa, chưa “tái hòa nhập,” nhưng mức độ thiệt hại và hệ lụy của nó đối với những công ty còn tồn tại lại lớn hơn rất nhiều. Nói như vậy là bởi một số DN đã dùng tất cả nguồn lực cuối cùng để tranh thủ cơ hội, thậm chí có những DN huy động thêm các nguồn lực khác để đầu tư cho dịch vụ, sản phẩm du lịch.

Có thể nói, thời điểm này, dịch bệnh trở lại khiến tinh thần, niềm tin và kỳ vọng của DN giảm xuống rất thấp. Họ hoài nghi, lo lắng không biết Covid-19 còn dai dẳng đến lúc nào và cũng không thể dự đoán đến khi nào mới được kiểm soát.

Ít nhiều, việc trải qua các đợt tác động của đại dịch Covid-19, DN du lịch cũng đã có những giải pháp thích ứng, tuy nhiên, với cú đánh bồi lần này DN cần phải chuyển đổi mô hình kinh doanh như thế nào cho hiệu quả, theo ông?

Thực tế, trải qua những đợt Covid-19 trước đây, rất nhiều DN đã phải đóng cửa, chuyển đổi hoặc bổ sung thêm lĩnh vực kinh doanh khác. Nguồn lực DN đã phải san sẻ cho nhiều mảng và chỉ dành một phần nào đó cho du lịch.

Theo tôi, có lẽ Covid-19 sẽ tạo ra bước ngoặt lịch sử lớn đối với ngành du lịch. Bởi chúng tôi dự đoán lực lượng lao động và số lượng DN xác định dứt bỏ hẳn mảng du lịch sẽ rất lớn. Vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, việc các DN du lịch chuyển đổi lĩnh vực kinh doanh là cần thiết.

Ông Nguyễn Công Hoan – Trưởng Ban truyền thông Hiệp hội Du lịch Việt Nam

Ở giai đoạn này, chúng ta không chỉ dừng ở những việc đã làm từ khi đại dịch ập đến như: Sắp xếp lại tổ chức, tiết giảm chi phí, đào tạo nhân sự, chuyển đổi số… mà các DN phải tĩnh tâm lại và điều chỉnh tất cả kế hoạch một cách căn cơ, bài bản, lâu dài hơn. Nếu như trước đây chúng ta vẫn tính toán theo kiểu điều chỉnh ngắn hạn thì bây giờ kế hoạch phải tính toán dài hơi. Thậm chí, phải chuyển đổi, bổ sung thêm các lĩnh vực kinh doanh mới. Có nhiều chủ DN lữ hành không xuất thân từ ngành du lịch nay có thể quay về ngành nghề cũ từng được đào tạo bài bản.

Mặt khác, giai đoạn này nên ưu tiên dùng năng lực chuyên môn đó để chuyển đổi kinh doanh hơn vì đầu tư về mặt tài chính thời điểm này rất rủi ro. Khả năng thành công sẽ cao hơn nếu kinh doanh dựa trên cơ sở nền tảng kiến thức, kỹ năng của lãnh đạo DN và người lao động đang có. Về tài chính, DN cũng phải tính toán và để dành quỹ dự phòng, để khi du lịch phục hồi mang ra đầu tư khởi động lại hoạt động kinh doanh, tránh tình trạng có bao nhiêu mang ra đầu tư hết nhưng không hiệu quả, khiến DN chết dần, chết mòn trước khi thị trường có thể phục hồi.

Với người lao động, chúng ta vẫn duy trì kết nối như hàng tuần họp giao ban online, các group (nhóm) tương tác để trao đổi, đánh giá tình hình thị trường nhằm duy trì kỹ năng chuyên môn du lịch. Nhân viên vẫn có một phần lương, được đóng bảo hiểm xã hội từ phía công ty và họ dùng những chuyên môn của mình để làm nghề tay trái, bù đắp thu nhập.

Chính phủ cũng đang triển khai các gói chính sách hỗ trợ DN gặp khó khăn do đại dịch. Đối với DN du lịch, hiện sự trông đợi hỗ trợ từ Chính phủ là như thế nào, thưa ông?

Với sự suy giảm nguồn lực hiện nay, hầu hết các DN lữ hành đều mong muốn Chính phủ hỗ trợ giảm thuế, giảm lãi, giãn nợ, hỗ trợ trả lương cho người lao động… Tuy nhiên, theo tôi, việc hỗ trợ thuế của Nhà nước thời điểm này là không có ý nghĩa vì DN không có doanh thu. Còn nếu hỗ trợ trả lương cho người lao động, thì chưa biết đến khi nào du lịch mới phục hồi, mà chính sách hỗ trợ phải xác định được thời điểm bắt đầu và kết thúc. Mặt khác, nếu thời gian qua nhà nước hỗ trợ trả lương cho nhân viên, vô hình chung sẽ tạo sức ỳ cho nhân sự ngành.

Trên thực tế, Covid-19 cũng ảnh hưởng nặng nề tới rất nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác liên quan tới du lịch như vận tải, nhà hàng - khách sạn, các khu vui chơi, giải trí. Khoản đầu tư của họ là khổng lồ nhưng cũng không có doanh thu. Trong khi đó, lữ hành chỉ phải trả chi phí duy nhất là nhân sự, còn văn phòng có thể chuyển sang làm việc online. Vì vậy, thiết nghĩ, Nhà nước hãy cho DN, người lao động cái "cần câu cơm" hơn là cho "con cá."

Thời điểm hiện tại, theo tôi do nguồn lực của Nhà nước có hạn nên cần ưu tiên công tác phòng chống dịch, đồng thời thúc đẩy những ngành ít chịu ảnh hưởng nhất để đẩy mạnh hoạt động sản xuất, kinh doanh như nông nghiệp, y tế, công nghệ, công nghiệp, gia công xuất khẩu… nhằm duy trì và tăng trưởng GDP, thêm nguồn thu cho ngân sách để có thêm nguồn lực chiến đấu với đại dịch và hỗ trợ lại những ngành bị ảnh hưởng.

Đồng thời, nhà nước cần nghiên cứu chính sách khuyến khích những ngành sản xuất kinh doanh phù hợp tạo ra nhiều việc làm mới cho nhân sự ngành du lịch chuyển sang hay các DN du lịch chuyển sang đầu tư nhằm duy trì hoạt động và giải quyết việc làm cho người lao động; cần có quỹ hỗ trợ, chương trình ưu đãi lãi suất cho các DN du lịch với những khoản vay đầu tư lĩnh vực mới tiềm năng trên cơ sở đánh giá, thẩm định tính khả thi hiệu quả của dự án.

Bên cạnh đó, Nhà nước cũng nên có cơ chế khuyến khích các công ty, DN không thuộc ngành du lịch sử dụng nhân sự ngành kinh tế xanh. Bởi, nhân sự ngành du lịch có nhiều kỹ năng mềm về marketing (tiếp thị), bán hàng, phiên dịch; đồng thời, thành lập, đầu tư cho bộ phận nghiên cứu đánh giá thị trường du lịch với các nhiệm vụ dự báo khi nào du lịch có thể phục hồi; thị trường nào phục hồi trước, phục hồi sau; những dòng sản phẩm nào sẽ tương ứng với mỗi thị trường trong thời gian tới.

Xin cảm ơn ông!