Định giá đất cổ phần hóa cho 5 giá khác nhau

Số liệu được Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cung cấp cho thấy kế hoạch thu từ cổ phần hoá, thoái vốn doanh nghiệp (DN) nhà nước mà Quốc hội giao trong năm 2021 là hơn 40.000 tỷ đồng, nhưng hết năm 2021 chỉ được 3.000 tỷ đồng, đạt 8% kế hoạch. Như vậy, cổ phần hóa rất chậm.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, việc xác định giá trị DN có vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên, việc xác định giá trị của DN thời gian qua còn chưa chính xác, thường thấp hơn giá trị thực tế, gây thất thoát, lãng phí. Sau khi kiểm toán thì giá trị tăng lên nhiều lần, bình quân tăng 2,8 lần. Điều này cho thấy xác định giá trị DN chưa chính xác mà rủi ro lớn nhất là vấn đề xác định giá trị quyền sử dụng đất.

"Việc tính giá trị một lần không sát giá thị trường; ngoài ra, dù có sát thị trường thì sau 10 năm, 20 năm, giá trị lại khác… Đây là lỗ hổng gây thất thoát, chưa nói đến việc nộp tiền thuê đất một lần thì DN cổ phần hóa có thể chuyển quyền sử dụng đất để làm nhà đô thị, hay công trình khác… Chuyển mục đích sử dụng đất dẫn đến xác định giá trị sử dụng đất không chính xác, dẫn tới thất thoát" - Bộ trưởng Bộ Tài chính nói.

Theo ông Hồ Đức Phớc, hiện có nhiều vấn đề đặt ra trong cổ phần hoá, như DN nhà nước đang làm ăn có lãi có nên tiếp tục đặt vấn đề tái cơ cấu, cổ phần hoá hay không? Thậm chí, khi cổ phần hoá, có nên giữ lại vốn nhà nước dưới 55% hay bán cả? Bên cạnh đó có nên tính giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị DN trước cổ phần, thoái vốn hay không? Hay là thực hiện thuê đất hàng năm và giữ đúng mục đích sử dụng đất đã được các tỉnh phê chuẩn trước khi cổ phần hoá.

Việc xác định giá trị quyền sử dụng đất, Bộ trưởng cho rằng: Ngay cả Nghị định 44 quy định về giá đất, chúng ta đưa ra 5 phương pháp xác định giá đất, thì đều cho ra 5 kết quả khác nhau. Thậm chí phương pháp xác định giá trị thặng dư giá đất của DN cũng cho ra giá trị khác nhau, bởi vì đầu vào khác nhau dù ở cùng một thời điểm.

Trao quyền chủ động cho doanh nghiệp

Về cơ bản hệ thống các cơ chế chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại DN và cổ phần hóa DN nhà nước đã được ban hành đầy đủ và tiếp tục được rà soát, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện theo hướng đảm bảo chặt chẽ hơn, công khai minh bạch, tối đa hóa lợi ích của nhà nước, tháo gỡ khó khăn vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn và hạn chế thất thoát vốn, tài sản nhà nước trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DN nhà nước và DN có vốn nhà nước.

Theo ông Phạm Văn Đức - Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), có nhiều nguyên nhân dẫn đến kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn chưa đạt mục tiêu đề ra. Trong đó có nguyên nhân chủ quan từ tư duy, nhận thức về vai trò, vị trí của DN nhà nước chưa thống nhất dẫn tới lúng túng trong hoàn thiện thể chế và tổ chức thực hiện; Đa số các tập đoàn, tổng công ty chưa chủ động triển khai các chính sách pháp luật về đất đai, đến khi phải thực hiện cổ phần hóa mới bắt đầu thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất, từ đó ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóa...

Để thúc đẩy quá trình cổ phần hóa, thoái vốn giai đoạn tới, cần nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của DN nhà nước trên nền tảng công nghệ hiện đại, năng lực đổi mới sáng tạo, quản trị theo chuẩn mực quốc tế, làm tốt vai trò dẫn dắt phát triển các DN thuộc thành phần kinh tế khác nhằm huy động, phân bổ, sử dụng hiệu quả các nguồn lực xã hội nhằm huy động nguồn lực của DN nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội; quản lý chặt chẽ, bảo toàn và phát triển vốn, tài sản nhà nước tại DN.

Đồng thời, sắp xếp lại khối DN nhà nước, chủ yếu tập trung trong những lĩnh vực then chốt, thiết yếu, địa bàn quan trọng về quốc phòng, an ninh; lĩnh vực mà DN thuộc các thành phần kinh tế khác không đầu tư. Cơ cấu lại có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các DN yếu kém, thua lỗ; xử lý cơ bản dự án, công trình chậm tiến độ, đầu tư kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài của các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước, DN nhà nước. Củng cố, phát triển một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước có quy mô lớn, có thương hiệu tốt, hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả, có khả năng cạnh tranh khu vực và quốc tế.

Thời gian tới, cần tiếp tục tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, trao quyền chủ động hơn cho DN gắn với giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm soát quyền lực, cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch trong cơ cấu lại DN nhà nước, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại DN; rà soát, nghiên cứu quy định việc không tính giá trị đất vào giá trị DN khi thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn.

Đặc biệt, cần đổi mới cách thức thực hiện gắn với trách nhiệm của người đứng đầu và việc tăng tính chủ động cho DN nhà nước và cơ quan đại diện chủ sở hữu. Bên cạnh đó, tiếp tục đổi mới phương thức giám sát, kiểm tra hoạt động của DN nhà nước, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong DN; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của pháp luật, không để thất thoát, lãng phí vốn, tài sản nhà nước.